Op geloven zijn we vooral aangewezen, als we iets verlangen wat (nog) buiten ons bereik ligt. Dat is waar de vastenperiode ons aan herinnert.
De afwezigheid van vrede in de Bijbel
Tijdens zijn lessen levensbeschouwing vroeg ooit een leerling aan pater Dries van den Akker, waarom hij de Bijbel moest lezen. Hij had verwacht dat er verhalen in zouden staan van mensen die in vrede met elkaar leefden. Maar het tegendeel was waar: ze zaten elkaar achterna, stalen en moordden en gunden elkaar het licht in de ogen niet. “Nou”, besloot hij, “daar heb ik de Bijbel niet voor nodig. Dat kan ik elke dag in de krant lezen.”
De afwezigheid van vrede in de werkelijkheid
Inmiddels lezen steeds minder jongeren de krant, maar op Instagram en TikTok ziet de kleurrijke wereld er nóg schokkender uit dan toentertijd op het zwartwittte papier. Sinds de aanvaring tussen de presidenten Trump (VS) en Zelensky (Oekraïne) en het bevriezen van de miliaire steun aan Oekraïne door Amerika wordt het er niet beter op.
Het goede in de mens overeind houden
Er is echter één groot verschil tussen de media en de Bijbel. In de Bijbel wordt gezocht naar een antwoord op de levensvraag. Als al die dingen inderdaad gebeuren… Er gebeuren natuurlijk ook goede en mooie dingen, maar het zijn juist de erge dingen waar je wakker van ligt. Welnu, als al die erge dingen inderdaad gebeuren, dan is de vraag: hoe blijf ik te midden van dat alles als goed mens overeind?
Alles is mogelijk
Het uiteindelijke antwoord van de Bijbel luidt, aldus pater Van den Akker: door ervan uit te gaan dat er iets anders mogelijk is. In gelovige kringen spreek je niet van ‘ervan uitgaan’, maar van ‘geloven’ of ‘hopen’. Geloven is ervan uitgaan dat er iets anders mogelijk is; en daar stem ik dan mijn doen en laten op af. Van wat ik verlang maak ik het ideaal, waar ik naar toe werk.
De God op Wie wij hopen is er
De Bijbel staat vol verhalen die vertellen over dergelijke verlangens. Telkens als uiteindelijk gebeurde waar men op hoopte, meende men daarin God te herkennen. Niet voor niets draagt Hij de naam JHWH. Voor één keer zou de jezuïet Van den Akker dat willen vertalen met: ‘Ik ben die- of datgene waarop je hoopte, en zie: Ik ben er nog ook!’
Geloof, hoop en liefde zijn geen automatismen
Let wel, waarschuwt hij: het is geen automatisme: gewoon even hopen en geloven, en dan krijg je wel wat je verlangt. De ervaring leert dat het zo niet is. Waarom het zo niet is, weet ik niet. Wel weet pater Dries dat het levensgeheim eerder steekt in het uitzien naar wat je verlangt dan in het ontvangen ervan. "Verlangen, geloven en hopen bergen een kracht in zich die mij overeind houdt en die de wereld kan veranderen,"schrijft hij.
Hongeren en dorsten naar gerechtigheid
"Ik ben dus aangewezen op geloven als datgene wat ik verlang nog in de verte ligt; als het er hier en nu nog niet is. Als ik geloof, ben ik me bewust van wat ik mis," zegt de jezuïet. Jezus noemde dat bijvoorbeeld ‘hongeren en dorsten naar gerechtigheid’. Is die honger naar gerechtigheid, is die dorst naar vrede niet hetgeen Europa verbindt sinds 1945?
Vasten maakt die honger wakker
Welnu, als wij vasten, ontzeggen we ons een heel normale levensbehoefte: eten, drinken, genieten, slapen, tv-kijken, computer- of mobielgebruik, kopen, uitgaan enzovoort. We bouwen als het ware een gemis in in ons dagprogramma. Waarom? In de hoop dat dat alledaagse gemis ons herinnert aan waar we wérkelijk naar hongeren en dorsten. Vasten heeft dus een symboolfunctie; het is een oefening in geloven. Het verlangen naar oppervlakkige behoeftebevrediging moet ons verwijzen naar wat we ten diepste verlangen.
Gebed voor de vrede
Heer, maak van mij een instrument van uw vrede.
Laat mij liefde brengen waar haat is,
laat mij vergeving brengen waar belediging is,
laat mij eendracht brengen waar tweedracht is,
laat mij waarheid brengen waar dwaling is,
laat mij geloof brengen waar twijfel is,
laat mij hoop brengen waar wanhoop is,
laat mij uw licht brengen waar duisternis is,
laat mij vreugde brengen waar droefheid is.
O Heer, geef dat ik niet zozeer zoek getroost te worden als te troosten,
begrepen te worden als te begrijpen,
bemind te worden als te beminnen.
Want door te geven ontvangt men,
door zich te vergeten vindt men,
door te vergeven wordt men vergeven,
door te sterven verrijst men tot het eeuwig leven.
Gebed toegeschreven aan Sint-Franciscus van Assisi
